Als we de mensen nog een plezier kunnen doen, dan gaan we

Sylvia (69) uit Veere, getrouwd, verzorgt herinneringssessies voor ouderen met dementie

Feest van Herkenning

Sylvia is de oprichter en secretaris van de stichting Feest van Herkenning, een vrijwilligersorganisatie met meer dan honderd vrijwilligers, die al sinds 2014 herinneringssessies organiseert voor ouderen (met dementie) in de hele provincie Zeeland. De vrijwilligers, die over het algemeen zelf tot de oudere generatie behoren, gaan met ‘koffers’ vol ouderwetse voorwerpen naar groepen ouderen om een gesprek op gang te brengen over ‘de tijd van toen’. Denk bijvoorbeeld aan een koffer met als thema ‘school’, waarin je ouderwetse leesplankjes aantreft, inktlapjes en nog veel meer. Normaal gesproken wordt een herinneringssessie in de huiskamer van een verpleeghuis of een buurthuis gehouden, waar de bewoners bij elkaar aan tafel zitten en de vrijwilligers voorwerpen op tafel leggen of spullen rond laten gaan. Zo ontstaat altijd een levendige discussie, zelfs met mensen in een gevorderd stadium van dementie.

Sylvia vertelt hoe momenteel de coronacrisis het werk van de stichting op diverse manieren op proef stelt.

Minder aanvragen

Voor de crisis stroomden de aanvragen voor sessies zomaar binnen, maar nu is de situatie anders. Bij sommige organisaties mag en kan helemaal niets. Een organisatie in Zuid-Beveland daarentegen heeft meer dan twintig aanvragen ingediend voor herinneringssessies, maar vervolgens bleek dat er slechts drie of vier vrijwilligers beschikbaar waren om die te verzorgen. Ik ben toen zelf een keer meegeweest, maar dat voelde niet helemaal prettig. Toen we er aankwamen werd zelfs de deur niet opengemaakt. We kregen te horen dat er een besmetting was, die pas dezelfde ochtend was geconstateerd. Dan denk je: ‘Oei, ik weet niet of ik dit nog moet doen’. De planning zoals die vroeger was, kan nu even niet. Ik krijg soms nog wel een aanvraag via de e-mail. Dan stuur ik die door naar de vrijwilligers met de vraag of iemand wil gaan. En gelukkig zijn er nog steeds een paar vrijwilligers die willen doorgaan.

Gewend aan mondkapjes

Tijdens de herinneringssessies die nog wel plaatsvinden, gebeurt alles zoals het altijd was. De groepen bewoners waar we komen worden als een gezin beschouwd. Ze mogen daarom bij elkaar in de buurt zitten. Wij, de vrijwilligers, moeten dan wel handschoenen dragen, mondkapjes aan hebben en afstand houden. Mensen met dementie worden niet bang, want ze zijn langzamerhand wel aan die mondkapjes gewend. Het hele personeel heeft immers mondkapjes op. In een van de verslagen van de vrijwilligers las ik dat een bewoner zei: ‘Doe dat ding af!’ Lachen was dat!

Te dik of te dun

Er is wel een praktisch probleem met de mondkapjes. Als het materiaal te dik is dan horen ze je niet zo goed. En als je een dun mondkapje aandoet dan is het een farce, want dan beschermt het je niet. Ik was een keer met een collega-vrijwilliger op zo’n sessie. Ik zag dat zij toch af en toe dicht bij de bewoners kwam te staan, en dat bewoners zelf dichterbij kwamen. In zo’n geval ga ik zelf meteen een stap achteruit.

Stoppen of doorgaan?

Het is lastig om te beslissen wat in deze situatie het beste is. Toen er (begrijpelijkerwijs) steeds minder vrijwilligers bereid waren om met de koffers op stap te gaan, vroeg een van de collega’s: ‘Wat doen we? Stoppen we?’ Maar in dezelfde groep vrijwilligers waren er drie die wel door wilden gaan. Dan zeggen we: iedereen bepaalt voor zichzelf wat je nog wilt of durft te doen. Een van onze vrijwilligers heeft inmiddels zelf dementie en woont in een instelling. Haar vriendin, ook een vrijwilliger, gaat daar gewoon naartoe. Zij vindt het niet eng en ze weet heel goed hoe je je moet gedragen. En dan denk je: als we de mensen nog een plezier kunnen doen, dan gaan we… In Zeeuws-Vlaanderen werkt een hechte groep van zeer ervaren vrijwilligers, die gewoon doorgaan met hun werk. Ik krijg verslagen uit Zeeuws-Vlaanderen alsof er niets aan de hand is! Er zijn natuurlijk minder bijeenkomsten, maar diegenen die gaan, sturen enthousiaste verslagen.

Uitwijken naar YouTube

‘Feest van Herkenning’ heeft een zuster-groep, ‘Feest van Muziek’ genaamd. Toen we een aanvraag kregen voor een wekelijkse zangbijeenkomst, hebben we met veel moeite vier duo’s van vrijwilligers gevonden die bereid waren om de bijeenkomsten te leiden. Inmiddels waren de regels alweer veranderd en mocht het helemaal niet meer. Jammer. Maar de voorzitter van de stichting is nu met de muziekvrijwilligers bezig om liedjes op te nemen en op YouTube te zetten. De bedoeling is dat deze playlist makkelijk te vinden zal zijn, en dan kunnen de verpleeghuizen ze op het scherm in de huiskamer afspelen. Ook voor later is dit handig, als de vrijwilligers weer in persoon mogen komen. En voor nu, geeft het ze de mogelijkheid om toch nog wat te kunnen doen! 

Quiz en filmpjes

Ik had zelf het idee om een quiz met plaatjes te maken. Daarnaast hebben we bedacht dat we filmpjes konden maken van de koffer-presentaties. We kregen veel positieve reacties van zorgmedewerkers (de welzijnsmedewerkers die de activiteiten organiseren en begeleiden zaten toen thuis), die hiermee actief aan de slag gingen!

Niet voor een ander beslissen

Samen met vijf andere vrijwilligers hebben we alle koffers die we op Walcheren gebruiken geactualiseerd. We hebben alle spullen in de koffers door onze handen laten gaan. Deze vrijwilligers zijn ook de meest betrokken mensen. Zelfs nu durven ze, als er een aanvraag voor een sessie van een verpleeghuis komt, daar dan naartoe te gaan. En dat doen ze met plezier. Goed dat deze mensen meedoen en meedenken. Deze rare tijd vraagt van ons creativiteit en flexibiliteit. Anders met je tijd en je bezigheden omgaan. En vooral: niet voor een ander beslissen maar laat de ouderen zelf beslissen wat ze nog willen en durven te doen!’