Gusta (90) uit Leeuwarden, weduwe, speelt toneel, woont in een flat
De foto van Gusta is gemaakt door Hanny Kalisvaart, tijdens een voorstelling van seniorentheater De Rimpel.
Seniorentheater De Rimpel
Normaal gesproken heb ik een drukke agenda. Ik heb bijvoorbeeld een keer per week repetities voor seniorentheater De Rimpel. Ik heb altijd al veel toneel gespeeld, op mijn vijfde had ik mijn eerste rol als sneeuwklokje. Toen er een paar jaar geleden een oproep in een wijkblad stond, dat ze toneelles wilden geven voor senioren, dacht ik ‘Vooruit, daar ga ik naartoe’. En het was meteen zo gezellig! Ik ben er verreweg de oudste, maar ik heb er nog leren improviseren, dat had ik nooit eerder gedaan.
Achter de orchideeën zitten
We spelen voorstellingen in bejaardentehuizen. Dan doen we sketches en liedjes over herkenbare thema’s zoals mantelzorg of eenzaamheid. Het gebeurt vaak tijdens de voorstelling dat me opeens iets te binnen schiet, van ‘Oh, dat is wel gek, laat ik dat zeggen.’ Dat komt dan zomaar spontaan in me op en daar reageren de anderen vaak weer heel leuk op. Zo is geen enkele voorstelling hetzelfde. We hebben ook een voorstelling gegeven op mijn 90e verjaardag, voor heel veel familieleden en kennissen. Die vonden het allemaal geweldig! Zien ze ook eens dat wij oudere vrouwen niet achter de geraniums hoeven te zitten. Nou ja, tegenwoordig heeft iedereen orchideeën he, we hoeven niet achter de orchideeën te gaan zitten. Behalve dan deze laatste weken. Ik verveel me niet, maar het is niet leuk. Je zit toch maar in je eentje. Ik mis het samen met andere mensen zijn, mensen aan het lachen maken, of iets doen wat een ander leuk vindt.
Illegale krantjes bezorgen
Rond deze tijd heb ik altijd wel veel te doen, omdat ik ook gastspreker ben op scholen. Dan vertel ik wat ik heb gedaan tijdens de oorlog, toen ik nog in Zwanenburg woonde, vlakbij Schiphol. Ik was net zo oud als Anne Frank, vertel ik altijd. Mijn vader bezorgde illegale krantjes. Toen ik zag dat hij die krantjes had, heb ik hem gevraagd of ik met hem mee mocht om ze te bezorgen. Een man met een kind is minder verdacht dan een man alleen. Maar na Dolle Dinsdag, toen de Duitsers nog feller werden en je echt zomaar voor alles neergeschoten of opgepakt kon worden, durfde hij niet meer. Hij droeg de verantwoordelijkheid voor een vrouw en zes kinderen. Dus toen ben ik die krantjes alleen gaan bezorgen. Op dinsdag 5 mei vertel ik dit verhaal ook bij Het Klokhuis, die opnames zijn laatst geweest. De uitzending gaat over vrijheid van meningsuiting.
Voortdurend dreiging
Ik begrijp wel dat mensen denken dat het in de oorlog ook ongeveer zo moet hebben gevoeld als nu. Een beetje lijkt het er ook wel op. Die corona is tenslotte ook een soort dreiging en in de oorlog voelde je voortdurend dreiging. Toch is het niet te vergelijken hoor. Ik voel corona veel minder als een directe dreiging dan destijds de oorlog. Het was toen veel griezeliger eigenlijk. Als je werd gepakt met zo’n illegaal krantje, kreeg je de doodstraf of ging je naar het concentratiekamp, dat was een langzame dood. Maar er zijn ook mensen die eigenlijk weinig van de oorlog gemerkt hebben. Zolang je niet Joods was of niet in het verzet zat, had je weinig te vrezen. Behalve de hongerwinter en de bombardementen natuurlijk. Er is een keer een bom vlak over ons huis gevlogen en in tuinen verderop beland. Dat geluid vergeet je nooit meer. Verder mocht je toen wel gewoon op straat en naar mensen toe, als je maar om 20.00 uur thuis was. Maar toch, het is niet te vergelijken met nu.
Bevrijding
Ik denk wel dat als dit eenmaal afgelopen zal zijn, als we alles weer gewoon kunnen doen, dat dat voor de meeste mensen als een bevrijding zal voelen. Dat is misschien wel te vergelijken met het gevoel van de bevrijding destijds. Ik weet nog op 4 mei ’s avonds, dat ik hoorde dat de Duitsers de volgende dag de capitulatie zouden tekenen, toen had ik echt het gevoel dat er iets zwaars van me af viel. Dat was echt een gevoel van opluchting. En dat gevoel, die opluchting, dat zal ook wel komen als de corona over is. Voor nu heb ik wel een tip voor mensen die bang of verdrietig worden van alle berichtgeving rondom het virus. Ik kijk alleen nog naar het Jeugdjournaal en Het Klokhuis. Daar wordt het nieuws verteld in een vrolijk decor en hebben ze ook altijd wel een of ander gek nieuwtje tussendoor. Dan blijf je op de hoogte, maar is het toch een beetje vrolijk.
Op dinsdag 5 mei om 18.40 uur op NPO3 stond de uitzending van Het Klokhuis in het teken van ‘vrijheid van meningsuiting’, met onder meer het verhaal van Gusta die als 14-jarig meisje in het verzet zat en illegaal krantjes rondbracht.