Shigeru (85) uit Tokyo (Japan), gepensioneerd, gescheiden, woont in een woonzorgcentrum
Geen kerstliederen
Alle activiteiten zijn hier afgelast, zoals het koor, de beweegclub, de films en het bloemschikken. Normaal kunnen bewoners tv kijken en de computer gebruiken in de eetkamer, daar komen we bij elkaar, dat is leuk. Meestal zijn er zo’n twintig mensen. Met Kerst zijn we meestal met vijftig mensen en zingen we kerstliedjes, dat duurt vaak maar tien minuten en daarna zingen we nog andere liedjes. Maar dit is allemaal afgelast. We deden ook altijd oefeningen samen, met ongeveer dertig mensen, elke ochtend in de eetkamer. Maar dit gaat ook niet meer door. Dus het is best vervelend, want we kunnen niet samen bewegen.
Bewoners blijven op hun kamers
Ik kook voor mezelf, maar andere bewoners die normaal de maaltijdservice gebruiken, krijgen het eten op hun kamer bezorgd. Nu zijn de maatregelen weer wat versoepeld, dus er zijn schermen geplaatst in de eetkamer en bewoners dineren er in kleine groepjes. Het lastige is dat we nu niet met elkaar kunnen praten. Ongeveer een derde van de bewoners hier komt uit gebieden over het hele land verspreid. Ze zijn hier naar toe gekomen omdat hun kinderen hier wonen, maar ze hebben geen vrienden en zeggen ook dat ze zo eenzaam zijn. Dus zij vonden het erg leuk om na de oefeningen ’s ochtends samen thee te drinken. Nu is dat weggevallen, dus blijven ze op hun kamers, alleen, en ik denk dat dat mentaal wel zwaar voor ze is. Het management van dit huis heeft nog geen maatregelen opgeheven, ze zijn bang dat ze aansprakelijk zijn als er iets zou gebeuren. We keken graag samen naar YouTube video’s op de tv in de eetkamer, maar dat kan nu niet meer.
Aan de smartphone
Ik probeer iedereen aan de smartphone te krijgen. Met de LINE app kun je bijvoorbeeld gratis videobellen met familie en zien hoe het met hen gaat. Het is nu moeilijk om elkaar in het echt te zien, dus het zou hen geruststellen als een ouder familielid een smartphone had. Ik dacht ook wel dat we die richting op gingen. Maar verrassend genoeg lijken vooral vrouwen er wel wat problemen mee te hebben. Ze willen hun gezicht niet laten zien zonder make-up. Maar thuis ga je toch ook iedere ochtend naar beneden om goedemorgen te zeggen, toch? LINE is precies hetzelfde, zou ik zeggen. Als een bewoner een smartphone wilde, dan ging ik altijd met ze mee naar de winkel om er samen een te kopen. In het begin hadden ze dan nog wel wat hulp nodig. Het had fijn geweest als de winkel ook wat ouder personeel had, maar er werken alleen jonge mensen.
Lage sterftekans
Wat als die andere persoon het virus heeft? Nou ja, er zijn zoveel gevallen van corona, ik kan daar toch niets aan veranderen. Het is net als een verkeersongeluk. Het dodental is ook best laag onder Aziaten, ongeveer zes procent. Zelfs als ik besmet raak, heb ik het al 85 jaar naar mijn zin gehad, dus dat zou toch genoeg moeten zijn.
Zoom met oud collega’s
Ik ga niet zoveel naar buiten, dus mijn benen worden best zwak. Maar ik heb zoveel andere dingen te doen, zoals een fotoboek maken, dat ik gewoon tijd tekort kom. Dus op een bepaalde manier heeft de coronacrisis me wel de extra tijd gegeven die ik nodig had. Zo kom ik regelmatig in een hotel samen met een groep gepensioneerde onderzoekers van het bedrijf waar ik vroeger voor werkte. We doen dat nu al 25 jaar. We komen nu via Zoom bij elkaar. Omdat we nu allemaal inloggen vanuit huis, zal van iedereen de echtgenote erbij zijn. Bij sommige van hen werkte hun partner ook voor hetzelfde bedrijf. Dus dan nemen ze als stel deel aan de bijeenkomst. Dat is eigenlijk wat nieuws. Wanneer de bijeenkomst in het hotel werd gehouden, kwamen mijn collega’s meestal alleen. Dus dit zou nog wel eens interessant kunnen worden.
Nieuwe apps dankzij corona
De onderzoekers waar ik mee bij elkaar kom, zijn afgestudeerden van topuniversiteiten. Zij vinden het lastig om van andere mensen te leren. Zij waren ooit de nummer één, en dat zit hen soms nog in de weg. Ik vroeg bijvoorbeeld aan een oud-collega waarom hij nog steeds zo’n telefoon gebruikt die je moet open klappen. Hij zei: “Deze telefoon werkt prima voor mij. Ik kan er prima mensen mee bellen.” Ik zei hem dat de tijden veranderen, dat we van PC’s naar smartphones gaan en dat hij mee zou moeten gaan met zijn tijd. Maar nee, hij was koppig, wilde niets veranderen. Ik heb wel wat oude vrienden uit mijn studietijd gevraagd om de Sail app (een soort Whatsapp, red.) te proberen. Zij zijn allemaal 85 jaar oud, maar ze vinden het hartstikke leuk. De app is ook op tv geweest, dus mensen in het hele land gebruiken het nu. Dat is een nieuwe ontwikkeling, dankzij corona.
Zakelijk
Ik woon in een appartement, waar mensen op bezoek kunnen komen. Dat is anders dan bij sommige andere zorginstellingen. Mijn zoon woont in een andere regio, ik zie hem niet zo vaak. Hij zegt wel eens: “Als je dood gaat, plak dan een briefje op de voordeur waarop staat wat je wensen zijn. Dan regel ik de begrafenis zoals je dat zou willen.” En dat is het wel. Wij mannen, we zijn zakelijk, geen emoties.
Foto’s en verhalen
Ik maak nu een fotoalbum wat ik kan nalaten aan mijn zoon en zijn kinderen. Ik ben begonnen met de foto’s van mijn ouders, maar het verbaast me hoe weinig ik weet van de vrienden van mijn moeder. Ik had beter naar haar verhalen moeten luisteren. Toen mijn moeder 85 was, heb ik haar opgehaald uit het verpleeghuis en hebben we een reis gemaakt naar Hawaii. Ze kreeg daar zoveel energie van, ze hield enorm van zwemmen. Dat zijn het soort dingen die ik voor mijn kinderen achterlaat. Wanneer je alleen foto’s hebt in albums, zou je ze uiteindelijk gewoon weggooien. Maar als je daar verhalen bij schrijft, kun je ze veel beter begrijpen. Daar werk ik nu aan.
Dementie voorkomen
Ik ben ook bezig mijn eigen levensverhaal op te schrijven. Die bestaat uit drie delen: mijn schooltijd, de tijd dat ik werkte en de tijd na mijn pensioen. Ik vind eigenlijk dat iedereen dat zou moeten doen. Ik geloof dat je zo dementie kan voorkomen: door het schrijven herinner je je de goede oude tijd weer. Mensen die ik ken willen hun fotoalbums niet weggooien, maar ze weten ook niet goed wat ze ermee aan moeten. Dus stel ik ze voor dat ze ook zo’n album maken, en ik help ze waar nodig. Als ze jong zijn en kinderen hebben, kunnen ze de groei van hun kinderen in zo’n album bijhouden. Als ik mensen eenmaal heb geleerd hoe ze een fotoboek kunnen maken, vinden ze dat meestal heel erg leuk om te doen.
Het nieuwe normaal
Op Zoom kan je zo lang als je wilt één op één videobellen. Behalve als je met drie of meer mensen belt, dan kan het maar 40 minuten. Je kunt Zoom ook makkelijk gebruiken op je smartphone, dus ik vertel mensen dat ze kunnen Zoomen, ook al hebben ze geen PC. Je kunt bijna alles doen met een smartphone. Het probleem zit hem vaak bij de familie. Sommigen zijn enthousiast, maar anderen zeggen “daar ben je te oud voor”, “het is te gevaarlijk” of “doe niet zo egoïstisch”. Dus de uitdaging is om ook hen ervan te overtuigen dat dit het nieuwe normaal is.
Sherlock Holmes
In Japan hebben we Fire TV, een apparaatje dat je aan je tv kunt aansluiten, waarmee je interessante programma’s kunt kijken. Zoals nagesynchroniseerde Amerikaanse films en series als Sherlock Holmes. Holmes heeft nu ook een smartphone, zo modern. Ze hebben een Amerikaanse en een Engelse versie. In de Amerikaanse versie is Watson een vrouw, dat is heel interessant. Meestal als je tv kijkt, moet je maar afwachten wat er op dat moment wordt uitgezonden. Maar soms is het fijn om iets uit te kiezen wat je echt leuk vindt. Daarvoor heb je wel wifi nodig, maar bijna overal hebben ze wel een computer. Zo’n Fire apparaatje is goedkoop, eenmalig 5.000 yen (ongeveer 40 euro, red.), dus dit is zo’n voorbeeld van hoe je je leven leuk kunt maken.
Smartphone cursus
De non-profit organisatie waar ik bij betrokken ben, organiseerde een training voor mensen die hulp nodig hebben in het gebruik van de smartphone. Er waren zo’n 20 mensen bij aanwezig. De cursisten maakten een lijstje van wat ze in de cursus wilden leren, dus dat heb ik ze geleerd. We hebben het nog maar één keer gedaan, maar ik denk dat het mooi zou zijn om dat programma uit te breiden. Dat is ook één van de dingen waar ik over nadenk: dat ik iets wil doen om de lokale gemeenschap te helpen.
Nieuwe vrienden over de hele wereld
Via de Sail app word ik soms gevraagd om mensen uit Myanmar en Vietnam die naar Japan willen komen, te helpen. Niet alleen wanneer ze al in Japan zijn, maar zelfs wanneer ze nog op school zitten in hun thuisland. Ik onderhoud ook contact met een Russische advocate die vastzit in Moskou vanwege de pandemie, terwijl haar man in Turkije zit en haar dochter in Engeland. We communiceren allemaal met elkaar en wisselen informatie uit. Ik vind het zo interessant dat we ons geborgen voelen en via Sail vrienden maken over de hele wereld.
Tafeltennissen met mezelf
Er is een ontmoetingsruimte in dit gebouw met eettafels. Daar speel ik tafeltennis met mezelf. Dat is goed voor de beweging. Vroeger was ik lid van een tafeltennisclub. Aangezien je in je eentje makkelijk kunt oefenen, leer ik nu ook andere bewoners hoe ze dat kunnen doen. Weet je, je kunt van alles doen. Je moet gewoon een beetje creatief zijn en de dingen doen die je leuk vindt. Dat kan je je eigen dementie uitstellen, terwijl je andere mensen ook nog eens blij maakt. Het is ook een manier om het leven leuk te houden. Ik ben bijna 90 en heb niet zoveel tijd meer, dus elke dag telt voor mij. Ik wil nog zoveel mogelijk doen wat ik leuk vind.
Shigeru’s verhaal is ingezonden door International Longevity Center (ILC) Japan – 国際長寿センター, lid van de ILC Global Alliance, een internationale federatie die onderzoek doet naar en zich sterk maakt voor de vitaliteit, maatschappelijke en economische positie van ouderen. ILC wordt in Nederland vertegenwoordigd door Leyden Academy.
To read Shigeru’s story in English, please click here.